Onder het communistische regiem behoorde Albanië tot een van de meest gesloten landen van Europa. Dictator Enver Hoxha regeerde met harde hand en onder zijn bewind verdwenen duizenden dissidenten in strafkampen. Vrijwel niemand mocht het land in of uit en de geheime dienst hield de bevolking in een strakke greep.
Hoxha was zeer rechtlijnig en beschouwde andere communistische regiems als ‘niet zuiver in de leer’. Hij verbrak in de loop van de tijd dan ook alle banden met zowel de bevriende omringende landen als met grote broer Rusland en uiteindelijk de verre vriend China.
Om het land tegen elke mogelijke inval van iedere denkbare vijand te beschermen werden in opdracht van Enver Hoxha in de periode van 1960 tot 1986 overal in het land honderdduizenden bunkers gebouwd. Niet één grote linie aan de landsgrenzen of rond de hoofdstad Tirana, maar een uitgebreid systeem van een heleboel kleine linies op alle strategische plekken in het land. Albanië werd onder zijn leiding omgevormd tot één grote vesting:
'Male Betoni' = Berg van beton.
Iedere Albanees maakte gedwongen deel uit van het ‘Volksleger’ en moest jaarlijks militaire oefeningen doen in en rond de bunkers. Er waren net zoveel bunkers als er gezinnen zijn in Albanië, terwijl de burgers nauwelijks over een fatsoenlijke woning beschikten. Tachtig procent van het nationale inkomen werd besteed aan defensie. Door dit paranoïde beleid raakte het kleine en straatarme Albanië in een totaal isolement.
Met de val van het communisme in 1991 gingen de Albanese grenzen open en werden de talloze bunkers in één klap overbodig. Nu ligt deze bizarre erfenis van het totalitaire systeem verspreid over het landschap als datgene wat je het beste zou kunnen omschrijven als: 'het skelet van Hoxha'.
Albanezen van tegenwoordig zien de bunkers als hinderlijk afval en als een nare herinnering aan het verleden. Soms gebruikt men de leegstaande bunkers als stal voor het vee, als schuur of als restaurant. Enkele grote bunkers zijn nog in militair gebruik maar de meesten liggen er verloren bij, ten prooi aan verval. Steeds vaker moeten ze plaats maken voor woningen of fabrieken. Rond de hoofdstad Tirana en bij de kuststad Durres verdwijnen de bunkers in hoog tempo. Nu nog vormen ze bij elkaar het grootste monument van het communistische systeem in Oost Europa. Maar over enkele jaren zal niemand meer weten hoe het systeem in elkaar zat en waar die talloze 'paddestoeltjes' voor dienden.
Het fotoboek ‘Male Betoni, bunkers in Albanië’ is per e-mail te bestellen.
Afmetingen 28x33cm, hardcover met stofomslag, 65 pagina’s.
De prijs is € 80,- exclusief verzendkosten.
Male Betoni
